Kasabamız hicri 450 yılında Ayvalı
kariyesi, Kızılcaviran kariyesi ve Elbasan kariyesinin birleşmesi sonucu
Selçuklular zamanında 976 sene önce kurulmuştur. 3 kardeş ya da 3 sülalenin
birleşimi ile oluşmuş olup:
a)
Ayvalı kariyesi Manaf Yusufoğlu lakabıyla şimdi Açıkgöz
soyadlı Delikadir sülalesi,
b)
Kızılcaviran ya da Kızılcaköy kariyesi Dedeoğlu
sülalesi ve kardeşleri Mevlüt oğlu, Nasif oğlu Molla Mehmet
c)
Elbasan kariyesi Dervişoğlu ve Bayramoğlu sülalesi
tarafından oluşmaktadır.
Kasabanın
giriş kısmının dere olması yerleşim biriminin dere ve dağlık olması, sürekli
türk akıncılarıyla Bizans akınlarından korunmak ve kaçmak sığınmak amacıyla köy
girişindeki derenin savunmaya elverişli olması nedeniyle Kızılcaviran ya da
Kızılcaköyde yukarıda adı geçen sülaleler tarafından kurulmuştur.
Köyde rivayet
edildiği kadarıyla 20 kadar su değirmeni kurulmuş fakat bu değirmenler köylüler
dışında(Afyonlu) kişiler tarafından sahiplenip işletilmiştir. Yörede
değirmenlerin çok olması köye büyük önem sağlamıştır. Afyon ilinde birkaç
ayvalı adıyla anılan yerleşim birimi olduğundan köyü diğer ayvalılardan ayırmak
için ayvanın bol olması nedeniyle Değirmenayvalı adı verilmiştir.